Faydalı Model

Yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerine sahip, patent temeline dayalı bir koruma
öngören ve 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile
hükme bağlanan küçük, teknik ve pratik buluşlara faydalı model denir.
Faydalı modelin korunması kapsamında yenilik kriteri için ilgili alanda ortalama uzman
tarafından öngörülemeyen veya bilinmeyen ürün olması; ayırtedicilik kavramı için bilgilenmiş
kullanıcının nezdindeki değerlendirme önem arz etmektedir. Yani faydalı modelin alanında
ilgili ve orta seviyede bilgiye sahip kullanıcı bakımından diğer faydalı modellerle kıyas
yapılarak değerlendirilmesi söz konusudur. Faydalı modelin sanayiye uygulanabilir yani
tamamen kurumsal olmaktan çok daha pratik işlevinin olması gerekmektedir. Mevzuatta açık
bir hüküm olmaması sebebiyle doktrinde baskın görüş faydalı modelin üç boyutlu olması
gerektiği yönündedir.

FAYDALI MODEL TESCİLİ VE KORUMASI

TPE ‘ye yapılan başvuru tarihinden itibaren 10 yıl boyunca faydalı model koruması hukuk
aleminde başlar. Bu koruma hak sahibine üretme, satma, kullanma, pazarlama ve
faydalanma imkanları vermekle birlikte kendisi kullanmadığı faydalı modelini lisans vererek
başkalarına kullandırtabilir.
Başvurunun akabinde TPE öncelikle şekli bir inceleme , daha sonra yayın yapmaktadır.
Yayınlanmanın ardında 3 aylık itiraz süresi başlar ve kurum tarafından belgeler yaklaşık 7
aylık süre içinde düzenlendikten sonra tescil işlemi gerçekleştirilir. Patentten farklı olarak her
hangi bir araştırma raporu, ayrıntılı inceleme raporu düzenlenmez dolayısıyla faydalı
modelde esasa girilmeyen incelemesiz bir sistem vardır.

HÜKÜMSÜZLÜK (İPTAL) DAVASI

Faydalı modelin hükümsüzlüğünü talep etme hakkı koruma süresi içerisinde tescili yapılmış
faydalı modeller hakkında kullanılabilen iptal davalarıdır. Geriye etkili sonuçlar doğurarak
başvuru tarihinden itibaren sicilden terkin edilmesi hukuki sonucunu doğurur. Hükümsüzlük,
ihtiyati tedbir, haciz, iflas gibi kararlar ensititüye derhal bildirilir ve kesinleşen kararlar Resmi
Patent Bülteninde yayımlanır.
Hükümsüzlük nedenleri faydalı model belgesinin sadece bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa,
sadece o bölümü etkileyen istem veya istemlerin iptali suretiyle, kısmi hükümsüzlüğe karar
verilir. Bir istemin kısmen hükümsüzlüğüne karar verilemez. Kısmi hükümsüzlük sonucu,
faydalı model belgesinin iptal edilmeyen istem veya istemleri, bu Kanun Hükmünde
Kararnamenin 5’inci ila 7’nci maddesi hükümlerine uygun olması halinde, faydalı model
belgesi, bu istem veya istemler için geçerli kalır. (PatKHK m. 165/5, 6)

DAVA SONUÇLARI

Davacı olarak üçüncü kişilerin belgenin kullanımına uzun bir süre ses çıkarmaması, tescilden
haberdar olması ve davalı olan faydalı model tescil belgesi sahibinin iyi niyetli olması
koşullarının varlığı halinde sessiz kalma sebebiyle dava açma hakkının kaybı meydana gelir.
Çünkü bir hakkın kötüye kullanımı dürüstlük ve iyiniyet karinelerine aykırılık gündeme
gelerek hakkaniye aykırı sonuçlar hukuk düzeni tarafında korunmaz.
Faydalı modellerin hükümsüzlüğüne ilişkin üç tür tazminattan söz edilebilir; faydalı model
belgesi sahibinin kötü niyetli olarak hareket etmesinden kaynaklanan tazminatlar, itiraz
sahiplerinin açacağı hükümsüzlük davasının lehe sonuçlanması durumunda davacı lehine
öngörülen tazminatlar, hakların kullanılmamasından dolayı, hükümsüzlük davası sonucu haklı
çıkan davalı lehine öngörülen tazminatlar. Faydalı modelin tecili ile zarara uğrayan taraf
hukuk davasının yanı sıra ceza davası da açabilir. Açıklandığı üzere faydalı modellerin
başvuru, tescil işlemi ile faydalı model sahibinin veya zarara uğrayan tarafın ve üçüncü
kişilerin haklarının korunması avukat aracılığıyla sağlanabilmekte, hiçbir hak kaybına neden
olunmaması için hukuki yardım almaları gerekmektedir.